Czy testament musi być sporządzony przez notariusza? Odpowiada radca prawny Małgorzata Maciejewska

Czy testament musi być sporządzony przez notariusza? To pytanie jest często zadawane przez osoby, które chcą uregulować kwestie związane ze swoim mieniem, by uniknąć nieprzyjemnych przepychanek rodzinnych po swojej śmierci. W tym artykule omówimy, czy testament musi być sporządzony przez notariusza oraz jakie są inne opcje tworzenia ostatniej woli. 

Testament jest dokumentem, w którym spadkodawca umieszcza swoją ostatnią wolę, powołując do spadku konkretne, wybrane przez siebie osoby lub organizacje, zmieniając w ten sposób ustawowy krąg dziedziczenia. Kodeks cywilny zalicza do spadkobierców ustawowych: zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwo i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy, dziadków, pasierbów, gminę oraz Skarb Państwa. Polskie prawo przewiduje wiele form testamentów, a nie tylko ten sporządzony przez notariusza, każdą z form traktując jako równoważną. 

Rodzaje testamentów 

Testamenty dzielimy na zwykłe i szczególne. Pierwszy typ można sporządzić w dowolnym momencie. Z kolei drugi to rozwiązanie stosowane w konkretnych, przewidzianych prawem sytuacjach, na przykład, gdy istnieje obawa rychłej śmierci lub zachowanie zwykłej formy jest niemożliwe. 

Testament własnoręczny (holograficzny)

Jak sama nazwa wskazuje, dokument jest sporządzany własnoręcznie. Musi być opatrzony podpisem i datą.  Dzieli majątek procentowo. 

Testament notarialny

Testament sporządzony przez notariusza musi spełniać określone wymagania prawne. Przede wszystkim musi być sporządzony w formie aktu notarialnego, czyli zawierać datę i miejsce sporządzenia, imiona i nazwiska notariusza oraz stron biorących udział w czynności notarialnej. Testament powinien zostać sporządzony w języku polskim i powinien być podpisany przez testatora oraz świadków. Notariusz ma obowiązek dokładnie sprawdzić, czy testament jest zgodny z prawem oraz czy testator jest świadomy skutków swojego działania. Notariusz musi również upewnić się, że testator nie jest pod wpływem osób trzecich lub innych czynników, które mogłyby go skłonić do podjęcia decyzji o sporządzeniu testamentu.

Testament allograficzny (urzędowy)

Dokument wymaga obecności dwóch świadków i spisania ostatniej woli w obecności wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego. Z testamentu sporządzany jest protokół, który odczytuje się w obecności świadków. Dokument musi zostać podpisany zarówno przez spadkodawcę, świadków, jak i spadkobiercę.

Testament ustny

Jeśli istnieje obawa rychłej śmierci lub zachodzą szczególne okoliczności, ze względu na które zachowanie zwykłej formy jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, testament można sporządzić ustnie w obecności 3 świadków. Musi być spisany przed upływem roku od jego złożenia bądź potwierdzony przed sądem za pomocą zeznań świadków.

Testament podróżny

Ten rodzaj dokumentu można sporządzić podczas podróży statkiem lub samolotem. Oświadczenie składa się przed dowódcą statku/pilotem lub jego zastępcą. Niezbędna jest obecność dwóch świadków. Testament ma formę pisemną. Zawiera datę i podpisy świadków. 

Testament wojskowy

Może być sporządzony jedynie żołnierzy Sił Zbrojnych bądź osoby powiązane. 

Kiedy testament jest ważny?

Niezależnie od rodzaju testament musi posiadać wszystkie cechy wymagane przez przepisy prawa. Testamenty wspólne lub sporządzane przez pełnomocnika nie są ważne.  Niedopuszczalne jest również sporządzenie testamentu przez pełnomocnika. W przypadku jakichkolwiek problemów lub wątpliwości warto skonsultować się z radcą prawnym Łódź.